Tiến Sĩ BS Lê Tấn Hùng, phó trưởng khoa Phẫu thuật Tạo hình thẩm mỹ BV Răng Hàm Mặt TP.HCM có những chia sẻ để bạn đọc hiểu thêm về phẫu thuật chỉnh hàm mặt.
Những biến dạng hàm mặt thường gặp
Những lệch lạc hàm mặt thường gặp là vẩu một phần hoặc cả hàm trên theo kiểu nhô ra, vẩu hàm dưới, móm cả hai hàm, răng của hàm dưới “vươn” sang bên phải trong khi răng của hàm trên lại “vẹo” sang bên trái, khiến khớp cắn không cân đối, cắn hở (khi cắn chặt răng, răng hàm khít nhưng răng cửa vẫn hở). Nhiều trường hợp bệnh nhân có hàm dưới phát triển quá mức bình thường, tạo nên một “bộ quai hàm” khổng lồ rất khó coi; nhiều người lại có xương hàm dưới dài quá cỡ khiến bộ mặt mang vẻ kỳ dị; có người bị vẩu đến mức hai làn môi gần như không thể chạm nhau. Những lệch lạc này phần lớn là do bẩm sinh và chiếm tỉ lệ khá cao trong cộng đồng dân cư.
Điều đáng nói là tình trạng biến dạng xương hàm ở nước ta hầu như không được người bệnh lưu ý và tìm cách chữa trị. Nhiều phụ huynh đã không đưa con đến các bệnh viện chuyên khoa để can thiệp kịp thời, kết quả là đứa trẻ lớn lên với hàm răng vẩu, móm hoặc không cắn khít. Điều này không chỉ khiến trẻ thua kém bạn bè về mặt hình thức, còn gây nên các bệnh dạ dày, đường ruột… vì “bộ nhai” khiếm khuyết.
Ngoài biến dạng xương hàm như kể trên, còn có một tỉ lệ không nhỏ người dân bị dị tật bẩm sinh như: xương thái dương quá hóp, xương gò má quá to và nhô cao, phụ nữ có gương mặt nam tính (vuông vức, nhiều góc cạnh)… Một phép tính sơ bộ cho thấy, có trên 30% trẻ bị biến dạng xương hàm bẩm sinh và có tới gần 50% người lớn có những “chi tiết khó coi” về hàm mặt do không được điều trị, nắn chỉnh kịp thời.
Nên điều trị từ khi nào?
Nếu trẻ được khám và nắn chỉnh kịp thời thì có tới hơn 90% trường hợp khiếm khuyết nói trên sẽ được giải quyết mà không cần đến phẫu thuật. Điều đáng nói là chữa biến dạng xương hàm bằng nắn chỉnh có chi phí rẻ hơn hàng chục lần so với phẫu thuật. Với phương pháp này, bệnh nhân cũng không phải chịu những ca mổ đau đớn. Tuy nhiên, lại rất ít người biết được điều này để đến bệnh viện kịp thời.
Việc nắn chỉnh hàm chỉ có thể tiến hành khi trẻ ở giai đoạn từ 9-15 tuổi. Lúc này, xương hàm mặt của trẻ đang ở giai đoạn phát triển, vẫn có thể “uốn nắn vào khuôn phép” bằng khí cụ chỉnh hình hàm mặt. Đối với những trẻ bị hàm hẹp, khí cụ sẽ nong rộng hàm ra và ngược lại, sau đó bệnh nhân phải được “niềng răng” để răng có thể từ từ được điều chỉnh.
Chỉnh hàm mặt ở người trưởng thành
Những người đã trên 16 tuổi thì việc chỉnh hình hàm mặt bằng khí cụ không còn có giá trị, mà phải nhờ đến phẫu thuật. Đối với người bị vẩu hàm trên, chuyên gia phẫu thuật sẽ cắt bớt xương hàm trên và điều chỉnh cho xương hàm trên lùi sâu vào. Nếu xương hàm trên quá dài, bác sĩ sẽ lấy bớt phần xương thừa ở hàm trên. Nếu xương hàm dưới quá ngắn, bác sĩ sẽ cắt và đẩy xương hàm dưới ra trước. Nếu chỉ bị vẩu ở những răng cửa, thì có thể điều chỉnh bằng cách nhổ răng số 4, cắt bớt xương hàm ở vùng răng này và đẩy phần hàm phía trước lùi ra sau, diện tích cắt rộng hay hẹp tùy vào mức độ vẩu của xương hàm. Đối với người bị hở khớp cắn, bác sĩ cũng giải quyết bằng phẫu thuật mổ điều chỉnh phần xương thừa và ghép xương thiếu cho từng hàm tương ứng.
Những người bị móm (hàm dưới nhô ra trước) thì bác sĩ sẽ cắt và đẩy xương hàm dưới ra sau, hoặc đẩy xương hàm trên ra trước. Với người bị gò má quá to và quá cao, chuyên gia phẫu thuật sẽ hạ thấp xương gò má bằng cách cắt và di chuyển xương gò má. Với những phụ nữ có gương mặt nam tính (vuông vức, nhiều góc cạnh) thì bác sĩ sẽ cắt góc hàm, tạo gương mặt thon gọn.
Như vậy, tùy mức độ của sự “dị tướng”, bác sĩ sẽ cân nhắc và đưa ra những quyết định phù hợp. Quyết định này cũng sẽ dựa trên cơ sở tình trạng sức khoẻ, tuổi tác, đặc tính tâm lý của bệnh nhân.
Chỉnh hàm không chỉ giúp người bệnh tự tin về thẩm mỹ mà còn đảm bảo sức nhai.
Sau bao lâu có thể ăn uống bình thường?
Trước khi phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được khám, làm các loại xét nghiệm, chụp X quang toàn bộ phần xương sọ và hàm mặt để đảm bảo an toàn, hiệu quả cho ca mổ. Chi phí cho mỗi ca mổ sẽ xê dịch từ vài triệu đến vài chục triệu đồng tùy mức độ phức tạp của các loại dị tật hay biến dạng hàm mặt.
Sau khi mổ xương hàm mặt, bệnh nhân sẽ được vít cố định xương bằng vít chuyên dụng. Lúc này, bệnh nhân phải ăn những thức ăn lỏng, mềm như sữa, nước cháo. Sau khoảng 1-1,5 tháng, bệnh nhân có thể ăn uống bình thường.
Tai biến và cách phòng tránh
Trình độ phẫu thuật chỉnh hình hàm mặt của BS Việt Nam không thua kém bất kỳ nơi nào trên thế giới. Tuy nhiên, ở nước ta hiện nay có rất ít bác sĩ có khả năng thực hiện được phẫu thuật này. Vì vậy khi có nhu cầu, bệnh nhân nên được khám, điều trị ở những bác sĩ có uy tín và kinh nghiệm trong lĩnh vực này nhằm hạn chế tối đa những tai biến có thể xảy ra như chảy máu, không liền xương, hoại tử xương hàm, cắt xương không đủ hoặc cắt quá mức.
